Elektronik İmza Nedir?

Elektronik imza, dijital ortamda belgelerin veya iletilerin kimin tarafından hazırlandığı ile ilgili kimlik doğrulamasını ve bu verilerin değiştirilmediğini göstermek, bütünlüğünün bozulmadığını ortaya koymak için kullanılan bir güvenlik teknolojisidir. Özellikle iş dünyasında müşteri bilgileri, finansal belgeler ve hukuki dokümanlar gibi hassas verilerin güvenliği büyük bir önem taşımaktadır. Elektronik imza, bu tür belgelerin dijital ortamda güvenli bir şekilde imzalanmasını ve saklanmasını sağlar. Elektronik imza, belge üzerindeki imzanın gerçekten yetkili bir kişiye ait olduğunu doğrular. Bu belgeye yapılan her türlü değişikliğin yetkisiz kişiler tarafından yapılmadığını ve belgeye erişim sağlamaya çalışan kişilerin kimliklerinin doğrulandığını garanti eder. Kimlik doğrulama, e-imzanın yasal olarak kabul edilebilirliğini güçlendirir. 5070 sayılı Elektronik imza kanunu uyarınca “güvenli elektronik imza, elle atılan imzayla aynı hukuki sonucu doğurur”.

Geleneksel imza süreçleri genellikle kağıt işlemlerini içerir ve zaman alıcıdır. E-imza, belgelerin dijital ortamda anında imzalanmasını sağlar. Bu, iş süreçlerinin hızlanmasına, belgelerin daha hızlı onaylanmasına ve iş akışlarının daha etkin hale gelmesine olanak tanır. E-imza, birçok ülkede hukuki olarak kabul edilebilir bir durumdadır. Elektronik imzalar, genellikle dijital belgelerin yasal geçerliliğini sağlamak amacıyla çeşitli yasal düzenlemelerle desteklenir. Bu, iş dünyasında ve hukuki süreçlerde e-imzanın güvenilir bir şekilde kullanılmasını mümkün kılar. Geleneksel imza süreçleri kağıt tüketimini gerektirir ve bu da çevresel açıdan negatif etkiler doğurabilir. E-imza kullanımı, kağıt tüketimini azaltarak çevresel etkileri en aza indirir ve sürdürülebilir bir iş modeline katkıda bulunur.

Elektronik imza, geleneksel kağıt üzerindeki imzaların dijital bir karşılığı olarak düşünülebilir. Elektronik imza, belirli bir kişinin veya kurumun belgeyi onayladığını veya iletiyi değişmeden gönderdiğini doğrulayan doğrulama mekanizmasıdır.

Elektronik imzalar, genellikle karmaşık matematiksel algoritmalar kullanılarak oluşturulur. Bu algoritmalar kullanılarak veri işlenir ve bu işlemin sonucunda verinin tamamını ifade eden bir veri ortaya çıkar. Daha sonra bu veri benzer bir algoritma ile çözülerek ilk verinin doğruluğu teyit edilir.  Elektronik imzalar, çeşitli güvenlik katmanları ve kimlik doğrulama yöntemleri kullanarak güvenilirliği artırabilirler.  Şifreleme yöntemleri sayesinde, elektronik olarak imzalanan bir belgenin, sadece elektronik imzanın sahibi olan kimse tarafından düzenlendiği tespit edilebilmektedir.

Sonuç olarak, elektronik imza teknolojisi, dijital iş dünyasında, hükümetlerde, finans sektöründe, tıbbi kayıtlarda ve daha birçok alanda kullanılmaktadır. Elektronik imzalar, belgelerin daha hızlı ve güvenli bir şekilde elektronik olarak işlenmesine ve iletilmesine olanak tanır, ayrıca kağıt tüketimini azaltır ve iş süreçlerini verimli hale getirir. Bu nedenle, elektronik imza teknolojisi iş dünyasında önemli bir rol oynamaktadır.

Ülkemizde şu anda e-devlet hizmeti kapsamında kurum içi ve kurumlar arası pek çok çalışma yürütülmektedir. Bunların yanında toplumun büyük bir kısmını ilgilendiren ana e-devlet projeleri bulunmaktadır. Bu projeler arasında Adalet Bakanlığı UYAP (Ulusal Yargı Ağı Projesi), İçişleri Bakanlığı MERNİS Projesi yer almaktadır.

Bu blog yazısında, Pardus 23.0 işletim sisteminde elektronik imza (e-imza) kurulumu ve kullanımı için yönergeleri izleyebilirsiniz. Kurulum sonunda Pardus işletim sistemi üzerinde e-devlet hizmetlerini elektronik imza ile kullanabilirsiniz. E-Devlet, UYAP Editörü ve KamuSM online işlemleri elektronik imza ile çalıştırabilirsiniz.

AKİS Nedir?

AKİS, milli olarak geliştirilmiş (native) bir akıllı kart işletim sistemidir. AKİS yüksek güvenlik özelliklerine sahip mikroişlemci üstünde koşar ve elektronik imza, şifreleme ve güvenlik anahtarları taşıma ve benzeri kripto hizmetleri sunar. Günlük hayatta AKİS taşıyan akıllı kartlar elektronik imza, elektronik kimlik kartı, kredi kartı, toplu ulaşım kartı ve benzeri farklı amaçlarla kullanılabilirler. AKİS, Ortak Kriter (Common Criteria) CC EAL  güvenlik sertifikasına sahiptir ve aynı şekilde aynı sertifikasyona sahip yerli ve yabancı akıllı kart mikroişlemcileri üstünde koşacak şekilde tasarlanmıştır. AKİS kartlarınızı ve kart okuyucularınızı kamu kurumu iseniz TÜBİTAK BİLGEM Kamu Sertifikasyon Merkezinden tedarik edebilirsiniz. Bireysel olarak e-imza almak için de diğer Elektronik Sertifika Hizmet Sağlayıcılarından (ESHS) temin edebilirsiniz.

Elektronik imza kullanabilmek için öncelikle gerekli yazılımları Pardus işletim sisteminize yüklemeniz gerekmektedir. Yüklemeleri için aşağıdaki adımları takip edebilirsiniz. 

Adım 1: Gerekli Yazılımların Yüklenmesi:

Bir akıllı kartın çalışabilmesi için temel de iki şeye ihtiyaç vardır. İlki AKİS akıllı kart sürücüsü diğeri ise akıllı kart okuyucusunun sürücüsüdür. Akıllı kart okuyucunuzu elektronik imza başvuru yaptığınız Elektronik Sertifika Hizmet Sağlayıcılardan elektronik  imzanız ile birlikte alabilirsiniz. Aşağıda akıllı kart sürücülerini ve kart okuyucu sürücülerinin Pardus işletim sisteminde yükleme detayları bulunmaktadır. Bu adımları tamamlayarak sürücü kurulumlarını Pardus işletim sisteminde yapabilirsiniz.

AKİS kartların çalışması için ek olarak java gereklidir. Bunun için Pardus 23.0 işletim sisteminde repoda bulunan OpenJDK 11 kurulumunu yapmalıyız. Kart okuyucu sürücüsü için de gerekli paketlerin kurulması gerekmektedir. Bu paketler CCID paketini ve AKİS’ in bağımlılıklarını sağlayacak paketlerdir. Bunlar için aşağıdaki adımları takip edebilirsiniz:

1. Terminal’i açın.
2. Aşağıdaki komutları sırasıyla girerek gerekli yazılımların yüklenmesini sağlayın:

 sudo apt-get update 
 sudo apt install openjdk-11-jre 

Yükleme tamamlandıktan sonra aşağıdaki komutla işletim sisteminizde yüklü olan java versiyonunu görebilirsiniz. OpenJDK 11 versiyonu yüklenmiş olacaktır.

java -version

3. Kart okuyucu sürücüsü paketlerini yüklemek için de aşağıdaki komutları sırasıyla terminal ekranına yazın.

sudo apt-get install  libpcsclite-dev
sudo apt-get install pcscd 
sudo apt-get install pcsc-tools

Kart okuyucu sürücüsü yüklenmesi tamamlandıktan sonra kart okuyucuyu okumak için işletim sisteminiz hazır olmuş olacaktır. Kart okuyucu içerisindeki akıllı kartı görüntüleyebilmek için de Akıllı Kart İşletim Sistemi (AKİS) kurulumunu yapmamız gerekmektedir. Akıllı Kart İşletim Sistemi (AKİS) kurulumunu aşağıdaki maddeleri izleyerek yapabilirsiniz.

Adım 2: Akıllı Kart İşleyim Sistemi (AKİS) Kurulumu

AKİS Kartlar için gerekli yazılım paketini kurmamız gerekiyor. AKİS paketini isterseniz https://akiskart.bilgem.tubitak.gov.tr/destek/ adresinden işletim sisteminize uygun olan paketi indirip veya Pardıs 64 bit tablosundaki AKİS Yönetici Paketi alanındaki güncel deb paketini indirip kurulumunu yapabilirsiniz. Pardus İşletim sisteminde kurmak için Pardus reposunda bulunan son akis versiyonunu yüklemek yeterli olacaktır. Akis paketini repodan yüklemek için aşağıdaki adımları takip edebilirsiniz:

1. Terminal’i açın.
2. Aşağıdaki komutları sırasıyla girerek Akis Akıllı kart sürücülerini yükleyin:

  sudo apt-get install akis  

Bu komutlar yüklenmesi tamamlandıktan sonra, e-imza sertifikanızı okuyabilmek için gerekli olan temel paketler yüklenmiş olacaktır. Akis uygulamasının çalışıp çalışmadığını anlamak için terminalden “akia” komutunu verip uygulamayı çalıştırabilirsiniz.

akia

Ekrana akia uygulamasının arayüzü gelecektir. Akia uygulaması açıldıktan sonra e-imza kart okuyucunuzu bilgisayarınıza takıp akia uygulaması üzerinden kart okuyucunuzu ve içerisindeki sertifikalarınızı görüntüleyebilirsiniz. Sertifika

Sertifika görüntülemeyi başarılı bir şekilde yapıp kart şifrenizi girdiğinizde sertifika bilgilerinize erişebilirsiniz[1] . Normal şartlarda düzgün çalışan bir kart okuyucu ve kartın AKİS Kart İzleme aracı ekran görüntüsü aşağıdaki gibidir. AKİS Kart izleme aracından karta şifre ile giriş yapıp detayları görebilirsiniz ve akıllı kart parolasını da değiştirebilirsiniz. Uygulama penceresinin Kart menüsü seçilir. Giriş yap seçeneği seçilir. Kart pin kodu çıkan ekrana girilir. İsterseniz giriş yaptıktan sonra şifrenizi değiştirebilirsiniz.

Artık Pardus işletim sisteminizde elektronik imza kurulumunu başarıyla tamamladınız. Bu sayede çeşitli belgeleri dijital olarak imzalayabilir ve güvenli kimlik doğrulama işlemlerini gerçekleştirebilirsiniz.