Günümüz eğitim ortamlarında dijital araçların kullanımı hızla yaygınlaşmaktadır. Öğrencilerimiz her sabah derslerine etkileşimli tahtalar aracılığıyla başlamakta, öğretmenlerimiz bu tahtaları derslerinde görsel destek ve etkileşim aracı olarak yoğun bir şekilde kullanmaktadır. Ancak, bu teknolojik altyapının büyük bir kısmı hâlâ yabancı menşeli ve kapalı kaynak kodlu işletim sistemleriyle çalışmaktadır. Özellikle Microsoft Windows‘un yaygın kullanımı, hem ekonomik hem de dijital güvenliğimiz açısından çeşitli soru işaretlerini beraberinde getirmektedir.

Bu bağlamda, ülkemizin yerli ve milli işletim sistemi olan Pardus ETAP, açık kaynak kodlu yapısı, düşük maliyeti ve eğitim için kolay kullanılabilir arayüzüyle güçlü bir alternatif olarak öne çıkmaktadır. Bu metinde, öğrencilerin neden her sabah Windows işletim sistemiyle derse başlamak zorunda olmadıkları tartışılacak ve Pardus ETAP’ın eğitimdeki yeri ve potansiyeli, öğretmen ve öğrenci deneyimleri perspektifinden değerlendirilecektir.

Yerli ve Milli Alternatif: Pardus ETAP

Ülkemizin eğitim teknolojilerinde dışa bağımlılığını azaltma hedefi doğrultusunda TÜBİTAK BİLGEM tarafından geliştirilen Pardus ETAP, açık kaynak kodlu yapısı, eğitim odaklı teması, dokunmatik arayüzü ve yerli üretim avantajlarıyla dikkat çekmektedir. FATİH Projesi kapsamında etkileşimli tahtalarda kullanılmak üzere tasarlanan bu işletim sistemi, özellikle öğretmenler tarafından yerli ve milli kaynakların kullanımını artırması açısından olumlu değerlendirilmiştir.

Pardus ETAP’ın sunduğu başlıca olumlu yönler şunlardır:

• Lisans maliyetlerinin ortadan kalkması, eğitim bütçelerinde önemli tasarruflar sağlar.
• Dijital güvenlik ve veri mahremiyeti, kapalı kaynaklı sistemlere kıyasla daha yüksek düzeydedir.
• Esnek ve özelleştirilebilir yapı, öğretmenlerin ve okulların ihtiyaçlarına göre kolayca uyarlanabilir.
• Milli teknoloji hamlesine katkı, yerli yazılım geliştiricilerinin desteklenmesini sağlar.

Öğretmenlerimizin deneyimlerine göre, Pardus ETAP’ın ders işleyişine katkısı; öğrencilerin dikkatini artırması, etkileşimli tahtaların daha verimli kullanılması ve içeriklere kolayca ulaşılabilmesi gibi yönlerde kendini göstermektedir.

Pardus ETAP, yalnızca bir işletim sistemi değil; eğitim teknolojilerinde dijital bağımsızlığın ve teknolojik hakimiyetin bir sembolü olarak da değerlendirilmelidir. Öğrencilerin her sabah Windows yerine Pardus ile derse başlaması hem ekonomik hem kültürel hem de teknolojik egemenliğin kırılması açısından stratejik bir tercihtir.

Öğrenci Bakışıyla Her Sabah Windows İşletim Sistemiyle Derse Başlamanın Dezavantajları

Öğrencilerimiz açısından sabah ders başlangıcında etkileşimli tahta açıldığında karşılarına Windows işletim sisteminin çıkması, bazı pedagojik ve teknik dezavantajları beraberinde getirebilir. Bu durum, öğrenme sürecini doğrudan etkileyen çeşitli faktörlerle ilişkilidir:

• Dikkat Dağınıklığı: Windows işletim sistemi, genellikle çok sayıda simge, uygulama ve bildirimle dolu bir arayüz sunar. Bu durum, öğrencilerin derse odaklanmadan önce dikkatlerinin dağılmasına neden olabilir. Özellikle küçük yaş gruplarında bu görsel karmaşa, bilişsel algıyı artırarak öğrenmeyi zorlaştırabilir.
• Güncelleme ve Teknik Sorunlar: Windows sistemleri sık sık otomatik ve kritik güncellemeler sunar. Arkasında devasa bir teknik personel olmasına rağmen, iyileştirme ve güncellemeler devam eder. Bu güncellemeler, dersin başlangıcında tahtanın geç açılmasına veya sistemin yavaşlamasına neden olabilir. Ayrıca, okulun internet bant genişliğinin sabahları yüksek şekilde kullanılmasına ve okuldaki diğer bilgisayarlarda internet erişiminin sağlıklı kullanımının önüne de geçebilir. Öğrencilerimiz bu gecikmelerden dolayı motivasyon kaybı yaşayabilir.
• Veri Güvenliği ve Mahremiyet: Kapalı kaynak kodlu yapısı nedeniyle Windows işletim sistemi, öğrencilerin kişisel verilerinin nasıl işlendiği konusunda şeffaf değildir. Arka planda ve internet erişimi ile nasıl bir yapı ile çalıştığı ve neleri çağırdığı konusunda bilgilere erişilemez. Bu durum, dijital mahremiyet bilinci gelişen öğrencilerde güvensizlik yaratabilir. Ayrıca, geçtiğimiz aylarda kurumsal ve kişisel cihazlarda yaşanan ani kapanma ve mavi ekrana düşme gibi durumlar, önemli yatırımlarla okullarımıza sağlanan etkileşimli tahtaların geçici sürelerle de olsa kullanılamamasına neden olmakta ve süreli olan ders saatlerinin verimli kullanılamamasına sebep olmaktadır.
• Yabancı Menşeli Yazılım Kullanımı: Öğrenciler, her sabah yabancı bir yazılımın ekranıyla karşılaştıklarında, yerli teknolojilere olan ilgileri azalabilir. Bu durum, milli yazılım bilincinin gelişmesini engelleyebilir ve yabancı ülkelerin teknolojik egemenliğini kanıksayan bir algıyla öğrencilerimizin kendine güvenini azaltarak dijital bağımlılığı artırabilir. Ayrıca, lisans gerektiren yazılımların lisanslı kullanımı gibi konularda öğrencilere etik davranış kazandırılması açısından Windows veya lisans gerektiren uygulamaların farklı yöntemlerle kullanımı yolu algısının kazandırılmaması önemlidir.
• Eğitim İçeriğiyle Uyum Sorunu: Windows işletim sistemi, genel amaçlı bir sistem olduğu için eğitim odaklı özelleştirmeleri genellikle sınırlıdır. Öğrenciler ve öğretmenler, ders içeriklerine ve eğitime uyumlu içeriklere ulaşmak için fazladan kurulum ve bilgi sahibi olmak zorundadırlar. Bu ek uygulamaların Windows işletim sistemi içerisine kurulması da öğrenme sürecini yavaşlatabilir.

Pardus ETAP ile Windows’un Karşılaştırılması: Öğrenci Deneyimi Açısından Avantajlar

Windows işletim sisteminin eğitim ortamlarında bazı dezavantajlar sunduğu yukarıda ele alınmıştı. Burada Pardus ETAP’ın öğrenci gözüyle sunduğu avantajlardan bahsederek, eğitimde dijital dönüşüm ve öğrenme deneyimini daha verimli hale getirebiliriz. Bu doğrultuda Pardus ETAP’ın avantajları şu şekilde sıralanabilir:

• Eğitime Odaklanmış Arayüz: Pardus ETAP arayüzü, tamamen eğitim amaçlı sadeleştirilmiş bir yapıya sahiptir. Öğrenciler derse başladıklarında dikkatlerini dağıtacak reklamlar, gereksiz simgeler, oyun simgeleri veya karmaşık menülerle karşılaşmazlar. Bu da öğrenme sürecine daha hızlı adapte olmalarını sağlar ve dikkat dağınıklığını en aza indirir.
• Hızlı Açılış ve Aynı Standardın Yakalanması: Pardus ETAP, hızlı açılışı ve tüm okullarda, tüm sınıflarda aynı özellik ve yapıda çalışabilen standart sistemiyle öne çıkar. Bu sayede farklı okul ya da sınıflarda bile kullanıcılar tanıdık ve tutarlı bir deneyim yaşar. Windows işletim sisteminde ise bu tür bir standart yapı sağlanamadığı için kullanım menüsü ve sistem yapısı değişkenlik gösterebilir. Ayrıca Windows’ta sıkça karşılaşılan güncelleme ekranları ve sistem yavaşlıkları, Pardus ETAP’ta minimum düzeydedir. Öğrenciler Pardus ETAP ile etkileşimli tahtayı açtıklarında doğrudan ders içeriğine ulaşabilirler.
• Güvenli ve Şeffaf Sistem: Açık kaynak yapısı sayesinde Pardus ETAP, öğrencilerin dijital mahremiyetine daha fazla saygı gösterir. Öğrenciler, sistemin nasıl çalıştığını öğrenebilir ve bu sayede dijital okuryazarlıkları gelişir.
• Yerli Teknoloji Bilinci: Her sabah yerli bir işletim sistemiyle derse başlamak, öğrencilere teknoloji üretiminin önemini aşılar. Bu durum, ileride teknoloji alanında meraklı ve üretken bireyler yetişmesine katkı sağlar.
• Maarif Eğitim Modeline Uyum: Millî Eğitim Bakanlığımızın 5. ve 9. sınıflardan başlamak üzere hayata geçirdiği yeni eğitim modelindeki senaryo ve dijital ders akışı kullanımına yönelik video ve içeriklerin QR okuyucu ile rahatlıkla açılabildiği, EBA üzerinde kolaylıkla ulaşılabilen bu modelde daha etkin kullanım imkânı sağlaması açısından kolaylık sunar.

Pardus Kullanımının Öğrencilere Kazandırdığı Teknik Beceriler

Okullarımızda Pardus işletim sisteminin kullanımı, öğrencilere yalnızca dijital teknolojik araçlarla etkileşim kurma değil, aynı zamanda teknik beceriler geliştirme fırsatı da sunacaktır. Açık kaynak kodlu yapısı sayesinde öğrenciler, teknolojiyi sadece tüketen değil, aynı zamanda anlayan, arka planını merak eden ve geliştirebilen bireyler hâline gelebilirler. Bu sürecin öğrencilere kazandırabileceği bazı teknik beceriler şunlardır:

• Açık Kaynak Felsefesini Anlama: Pardus işletim sisteminin kaynak kodlarının erişilebilir olması, öğrencilere yazılımın nasıl çalıştığını inceleme ve öğrenme imkânı tanır. Bu, yazılım geliştirme ve üretme mantığını kavramaları açısından küçük yaşlardan itibaren sağlanacak önemli bir adımdır.
• Linux Temelli Sistemlerle Çalışma Becerisi Kazandırma: Pardus, Linux tabanlı bir sistem olduğu için öğrenciler terminal komutları, dosya sistemleri, ağ yapıları, ağ cihazları ve kullanıcı özellikleri gibi temel Linux becerilerini öğrenebilme imkânı bulacaklardır.
• Problem Çözme ve Sistem Ayarlarıyla İlgilenme: Tüm yazılımlarda olduğu gibi Pardus kullanımı sırasında da karşılaşılabilecek küçük teknik sorunlar (örneğin uygulama/paket kurma, sürücü tanıma, yazılım uyumluluğu vb.) öğrencilerin çözüm üretme becerilerini geliştirir. Bu süreçte sistem ayarlarını kurcalamak, teknik meraklarını artırır ve daha ileri çalışmalar yapmalarını teşvik eder.
• Yazılım Uyumluluğu ve Windows’a Alternatif Araçları Tanıma: Pardus üzerinde Microsoft Office yerine LibreOffice gibi alternatif yazılımlar kullanılmaktadır. Bu da öğrencilere farklı yazılım ekosistemlerini tanıma ve değerlendirme becerisi kazandırır, yaygın olarak kullanılan bazı uygulamaların alternatiflerinin neler olabileceği konusunda fikirler edinmelerine yardımcı olur.
• Dijital Güvenlik Bilinci: Açık kaynak sistemlerde veri güvenliği daha şeffaf şekilde ele alınır. Öğrenciler, sistemin nasıl çalıştığını öğrenerek siber güvenlik ve dijital güvenlik konusunda daha bilinçli hâle geleceklerdir.

Pardus ETAP’ın Yaygınlaştırılmasında Öğretmenlerin Rolü

Pardus ETAP’ın eğitim öğretim sistemimizde yaygınlaştırılması, yalnızca teknik bir dönüşüm değil, aynı zamanda öğretmenlerin bilinçli yönlendirmesiyle gerçekleşebilecek kültürel bir değişimdir. Bu süreçte öğretmenler ve okul yöneticileri önemli roller üstlenmelidir:

• Rol Model Olmak: Öğretmenler, sınıfta Pardus ETAP’ı etkin şekilde kullanarak öğrencilerine yerli yazılımın güvenilirliğini ve işlevselliğini gösterebilir. Bu kullanım, öğrencilerin teknolojiye olan bakışını doğrudan etkileyecektir.
• Mesleki Gelişim ve Farkındalık: Öğretmenler, açık kaynak yazılımlar konusunda kendilerini geliştirmeli; seminerler, hizmet içi eğitimler ve online kaynaklarla Pardus’un sunduğu fark yaratan olanakları tanımalıdır. Bu farkındalık, sınıf içi uygulamalara da yansıyacak ve verimi artıracaktır.
• Teknik Sorunlara Karşı Sabırlı ve Çözüm Odaklı Olmak: Pardus ETAP’a geçiş sürecinde doğal olarak yaşanabilecek aksaklıklar karşısında öğretmenlerin olumlu ve çözüm arayışında olması, önce çözümü düşünerek hareket etmesi, öğrencilerin ve açık kaynak ruhunun motivasyonunu korumada kritik öneme sahiptir.
• Ders İçeriklerini Uyumlu Hale Getirmek: Öğretmenler kullandıkları materyalleri Pardus uyumlu yazılımlarla kullanarak daha verimli ve işletim sistemi dışında bütüncül bir uygulama birlikteliği de sağlayabilirler. Örneğin, Geogebra, LibreOffice, Kalzium gibi açık kaynaklı eğitim araçlarıyla dersleri zenginleştirebilirler.
• Öğrencilerle Açık Kaynak Felsefesini Paylaşmak: Pardus’un ve Pardus ETAP’ın sadece bir işletim sistemi değil, aynı zamanda bir özgürlük ve üretkenlik felsefesi taşıdığını öğrencilere anlatmak; onları teknoloji üretmeye teşvik etmek açısından önemlidir.
• Okul Politikalarına Yön Vermek: Okul yöneticilerimiz, Pardus’un ve açık kaynak yazılımların kullanımını teşvik eden politikalar geliştirmeli; teknik destek, eğitim materyalleri ve öğretmenlerinin teşvik edilmesi gibi alanlarda destekleyici adımlar atmalıdır.

Neden Windows Değil, Pardus ETAP ile Öğrencilerimizi Tanıştırmalıyız?

Eğitimde teknoloji kullanımı önemli bir gerçek haline gelmiş, bu kullanım ve dönüşümün araçları da en az içerikler kadar önem kazanmıştır. Her sabah öğrencilerimizin etkileşimli tahtalarda Windows işletim sistemiyle derse başlaması, onları kapalı kaynaklı, yabancı menşeli bir teknolojiye bağımlı olduğumuzu hatırlatmaktadır. Bu durum hem ekonomik kaynakların dışa aktarılmasına hem de öğrencilerin teknik becerilerinin ve kendine güven duygusunun sınırlı kalmasına neden olmaktadır.

Buna karşılık, Pardus ETAP işletim sistemi; açık kaynak yapısı, yerli üretim avantajı ve eğitim odaklı temasıyla öğrencilerimize dijital güven, daha iyiyi yapabilirlik, bağımsızlık kazandırmakta, teknik becerilerini geliştirmekte ve milli teknoloji bilinci oluşturmaktadır.

Pardus ile tanışan öğrenciler, sadece bir işletim sistemi kullanmıyor; aynı zamanda kodlama, sistem yönetimi ve açık kaynak felsefesi gibi geleceğin dijital yetkinliklerini de öğrenme konusunda fikir sahibi oluyorlar.

Bu açıdan okullarda Pardus ETAP’ın yaygınlaştırılması yalnızca teknik bir tercih değil; eğitim politikası açısından stratejik öneme de sahiptir. Öğrencilerimizi her sabah Windows ekranıyla değil, kendi ülkesinin geliştirdiği bir sistemle karşılaştırmak; onları teknolojiye yön veren bireyler hâline getirmek için atılacak en önemli adımlardan biridir.

Yararlanılan Kaynaklar:

• Cantürk, G. (2020). Etkileşimli Tahtalarda Açık Kaynak Kod Tabanlı Pardus İşletim Sisteminin Kullanımına Yönelik Öğretmen Görüşleri, Uluslararası Karamanoğlu Mehmetbey Eğitim Araştırmaları Dergisi, Cilt: 2 Sayı: 1 Haziran 2020.
• Zontul, M. (2009). Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, Ulusal İşletim Sistemimiz Pardus’un Eğitim Sistemimizde Yaygınlaştırılması Üzerine Bir Öneri, 13, (2009), 61-66.
• Canbaz, S. ve Erdemir, G. (2021). Açık Kaynak Kodlu Gerçek Zamanlı İşletim Sistemlerinin İncelenmesi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Cilt:3 Sayı:1 (Özel Sayı) Yıl: 2021.
• Çavuş, M. F. ve Soysal Kurt, H. (2017). Kamu Kurumlarında Açık Kaynak Kodlu Yazılımların Kullanımı, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, Temmuz 2017, Cilt:5, Sayı:3.
• Sarıkaya, İ. (2009). İşletmelerde Milli ve Açık Kaynak Kodlu Bir İşletim Sistemi Uygulama Süreci; Pardus Örneği, İstanbul Gedik Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Ağustos 2009 Yüksek Lisans Tezi.
• TÜBİTAK BİLGEM Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü, Pardus Web Sitesi, Erişim: Temmuz 2025, https://pardus.org.tr.
• TÜBİTAK Pardus ETAP Etkileşimli Tahta Arayüz Projesi, Erişim: Temmuz 2025, https://www.etap.org.tr.