Bana sıkça sorulan sorulardan biri “hangi programı öğrenelim?” diğeri “program öğrenmek tasarımcı olmak için yeterli midir?” oluyor.

Tasarımcı olmak için program öğrenmek tek başına yeterli değildir. Ayrıca asıl soru tasarımcı olmak isteyen bir kişi için;

“Program mı öğrenmeli, yoksa programların çalışma mantığını mı?” olmalı.

Kesinlikle programlardaki araçları ve onların çalışma mantığını öğrenmek tercih edilmeli, bir sonuca ulaşmak için birden fazla yol olabilir, araçların ne işe yaradığını, nerelerde kullanılacağını bilirsek bu yolu kendimiz çizme imkanımız olur. Bundan dolayı araçların temel kullanımlarını öğrenmek öncelik olmalı, bunun yanında öğrenilmesi gereken en önemli konulardan biri de kullanılan dosya formatları.

Tasarıma yeni başlayan kişiler için karmaşık gelebilir ancak çalışmanıza uygun program ve dosya formatını bulmak zannedildiği kadar zor değil. Doğru şekilde hazırlarsanız çalışmanızı paylaşmanız gerektiğinde sorunsuz bir şekilde ihtiyaç olan dosya formatıyla verebilirsiniz.

Grafik tasarım ve görüntü işlemede en çok kullandığımız dosya formatları .xcf, .svg, .ai, .eps, .cdr, .pdf, .psd, .jpeg, .gif, .tif, .png, .webp’dir.

Kullanacağımız dosya formatlarını seçerken çalışmanın bitmiş halinin kullanılacağı yeri öncelikle belirlemek; sonraki aşamalarda -başka bir tasarımcı ile paylaşmak gerektiğinde veya üzerinde düzenleme yapılması istendiğinde, iş tesliminde- işimizi kolaylaştıracaktır.

Örneğin; .png uzantısıyla poster bastırmayı tercih etmeyiz, onun yerine .pdf uzantısıyla göndeririz. Mesela bir web sitesi için tasarladığımız logo veya pikdogramı .jpg olarak değil de .png olarak verebiliriz, aslında tasarım uygun şekilde çalışılmışsa en kullanışlı dosya formatı .svg olacaktır.

Bu seçimleri neye göre yaptığımızı, dosya formatlarını ve kullanım şeklini kısa kısa vererek açıklamaya çalışacağım.

PDF

PDF Portable Document Format; Taşınabilir Belge Biçimi

En sık kullandığımız dosya formatı PDF (.pdf) uzantılı dosyalardır.

.pdf platformlar arası taşınabilir ve yazdırılabilir belgeler oluşturmak amacıyla üretilmiş sayısal bir dosya biçimidir.

Baskıya gönderdiğimiz yerde (matbaa, ofset, dijital baskı merkezi vb) bizimle aynı program kullanılmıyor olabilir, aynı programı kullansa dahi aynı sürümü kullanmıyorsa yine dosyanın açılmaması ya da bozuk açılması gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Bu yüzden ortak bir dosya formatı olan PDF’i kullanırız, çünkü bu dosya herkes tarafından paylaşılabilir, görüntülenebilir ve basılabilir.

EPS

EPS Encapsulated PostScript, hem vektör hem de bit map grafikleri içerir.

EPS biraz eski bir formattır ve yerini biraz PDF’e bırakmış olsa da hala kullanılmakta olan bir dosya biçimidir.

Yazıcılarda ve çeşitli baskı teknolojilerinde kullanılan bir grafik görüntüleme biçimidir. Özellikle ekranda görüntülenmek üzere tasarlanan EPS, baskı öncesi süreçlerde sık kullanılan bir biçimdir.

Ayrıca, eğer stok siteleri için vektörel çizimler üretmeyi düşünüyorsanız, EPS’nin ortak bir dosya biçimi olması nedeniyle çalışmalarınızı paylaşmak için yine bu dosya formatını kullanmanız gerekecektir.

SVG

Scalable Vector Graphics ; Ölçeklenebilir Vektör Grafikleri

Web sitelerin ve uygulamaların yoğun kullanıldığı günümüzde olmazsa olmaz bir formattır.

2 boyutlu vektörlerin tanımlanmasını sağlayan, etkileşim ve animasyon desteği olan XML tabanlı vektörel görsel formatıdır.

Svg dosyaları web sitesi ikonları, logoları, infografikler ve illüstrasyonlar hazırlamak için kullanılır. Biz daha çok çevrimiçi ölçeklendirme gereken yerlerde svg tercih ederiz. Svg dosyası olarak ekleyeceğiniz bir ikon, logo veya herhangi bir çizim çok büyük veya çok küçük ölçülerde, her zaman çözünürlüğünü korur, böylece görüntü kalitesinde sorun olmaz.

Örneğin; bir dosya ikonunu png veya svg olarak hazırlayabilirsiniz. Bu ikon için png kullanacak olursanız her boyut için ayrı ayrı “png” dosyasını kullanmak istediğiniz sisteme yüklemeniz gerekirken “svg” dosyası hazırladığınızda sadece tek bir dosya yüklemeniz yeterlidir. Sistem onu otomatik olarak orantılı bir şekilde büyütüp küçültebilir.

AI

Adobe Illustrator

.ai uzantısı adobe un geliştirdiği Illustrator programına aittir. Vektörel çizimler, desenler, afiş/ broşür/ kitapçık gibi az sayfalı çalışmalarınızda kullanabilirsiniz. Eğer pdf uyumlu kaydedilmişse herhangi bir pdf görüntüleyicide önizleme yapabilirsiniz. Yaptığınız çalışmayı paylaşmak isterseniz; kendi kullandığınız sürüm, dosyayı kullanacak kişide yoksa doğru çalışmayabilir, bu yüzden ya göndereceğiniz kişiden sürümle ilgili bilgi alıp ona göre kaydetmelisiniz veya Illustrator 8 gibi daha alt versiyonda kaydederek göndermelisiniz. Ancak, baskıya gönderecekseniz dışarı pdf olarak aktarmak en güvenli yöntem olacaktır.

Ayrıca, ai dosyalarını düzenlemek isterseniz Incscape veya CorelDraw gibi grafik işleme programlarını kullanabilirsiniz.

CDR

CorelDRAW ile oluşturulmuş bir vektör çizim görüntü dosyasıdır. Vektörel çizimler, desenler, afiş/ broşür/ kitapçık gibi çalışmalarınızda kullanabilirsiniz. Ancak, bunun yerini yeni nesil diğer vektörel çizim yapabildiğimiz grafik programları almış durumda. CDR ise daha çok matbaa öncesi hazırlıklarda ve baskıya girmek için kullanılmaya devam etmektedir. Sınırsız çalışma alanı ile çok büyük baskıları hazırlamak için en uygun programdır.

PSD

Adobe Photoshop’un dosya formatıdır. Fotoğraf rötuşu, manipülasyon, görüntülerin birleştirilmesi ve tekrar düzenlenemesinden dolayı fotoğrafçıların ve tasarımcıların sıklıkla kullandığı bir formattır. Katmanlarla çalışılmasından dolayı görselleri kolayca görselleri, grafik ve yazıları düzenleyebilirsiniz. Ayrıca, maskeleme yapılabilmesi görselleri detaylı çalışma imkanı verir. Yüksek çözünürlüklü dosyaları saklanabilir ve tekrar tekrar üzerinde çalışılabilir.

XCF

eXperimental Computing Facility

GIMP’in dosya formatıdır, açık kaynaklı bir yazılım olduğu için, XCF dosyaları çeşitli platformlarda açılabilir ve düzenlenebilir. GIMP’in PS ile çalışma mantığı benzer olmasından dolayı görsel işlemede çalışma sistemi benzerdir, yine .xcf dosya formatı da yüksek çözünürlüklü dosyaları saklama ve tekrar tekrar üzerinde çalışılmasına imkan vermesinden dolayı tasarımcı ve fotoğrafçıların sıklıkla tercihidir.

JPEG

Joint Photographic Experts Group

.jpeg dosya formatı pek çok grafik düzenleme ve görüntüleme yazılımı tarafından desteklenmektedir, sorunsuz şekilde açılabilir ve yazdırılabilir. Karmaşık renk geçişleri gerektiren çalışmalarda ve fotoğraf işleme de kullanılır. 24-bit renk desteği sunar, böylece milyonlarca renkle çalışma imkanı sağlar. Grafik çizimler ve metinlerin olduğu çalışmalarda çok tercih edilmez. Görüntüyü sıkıştırarak kaydedeceği için kenarlarda bulanıklıklar oluşabilir ve bu da keskin hatların kaybolmasına neden olabilir. Bu tarz çalışmalar için .png dosya formatını kullanmak daha uygun olacaktır.
JPEG, görüntü dosyalarını istediğimiz oranda küçültüp sıkıştırmamıza imkan verir, ancak dosya boyutunu azaltırken görüntü kalitesini de düşürmüş oluruz. Yani, saklamak istediğiniz görüntünüzün kalitesi depolama alanını belirleyecektir.

PNG

Portable Network Graphics

.png bitmap görüntü formatıdır, görüntüyü kayıpsız sıkıştırma imkanı verir. 8-bit, 24-bit ve 48-bit renk derinliklerini destekler. Jpeg ile benzer özellikte gibi görünse kullanım alanları oldukça farklılık gösterir. PNG, web grafikleri, logolar, ikonlar ve illüstrasyonlar için kullanımı oldukça yaygındır. Çalışmayı hazırlarken alfa kanalı sayesinde, istediğiniz kısımlarında farklı seviyelerde veya tamamen transparanlık verebilirsiniz. Transparan arka plan kullanılabilmesinden dolayı logo, ikon vb çalışmalarda bu format tercih edilir. Görüntü görüntüleme ve düzenleme yazılımları, web tarayıcılar ve ofis yazılımlarında .png dosyalarını görüntülemek mümkündür. Görüntünün PNG çıktısını ise pek çok farklı programdan almamız mümkün;
Görüntü düzenleme, grafik tasarım, çizim ve boyama, ofis yazılımları, 3D modelleme yazılımları ile kolayca png dosyaları oluşturabilirsiniz.

TIFF

Tagged Image File Format 

.tiff formatı daha çok fotoğrafçılar ve tasarımcılar tarafından tercih edilir. Yüksek kaliteli görsellerin kayıpsız olarak kaydedilmesine imkan verir. Yüksek çözünürlüklü ve detaylı görüntüleri saklayabilirsiniz. Ancak, diğer dosya formatlarına göre daha yüksek saklama alanına ihtiyaç vardır. Bu yüzden çok tercih edilmez. Yüksek çözünürlüklü, detaylı ve tek sayfalık çalışmaların baskısında kullanımı uygun bir dosya formatıdır.

GIF

Graphics Interchange Format

Grafik animasyonlar ve düşük çözünürlüklü görsellerden oluşan hareketli görüntüler çalışabildiğimiz, ve oldukça eğlenceli çıktılar alabildiğimiz bir dosya formatıdır. Bir dizi karenin birbiri arkasına dizilerek belirli sürelerle oynatılmasıyla hareketli görüntüler çalışma imkanı verir. Düşük dosya boyutundan dolayı kolay yüklenir ve bant genişliği kullanımı azdır, bu yüzden web ve sosyal medyada kullanımı oldukça yaygındır. Kısa, döngüsel, eğlenceli ve dikkat çekici görüntüler oluşturulabilmesi sayesinde dijital içerik üreticiler arasında vazgeçilmezdir.

WEBP

Web üzerinde kullanılmak için optimize edilmiş yeni nesil bir dosya formatıdır. Kayıplı ve kayıpsız olarak dosyaları sıkıştırmak mümkündür, bu da size dosya boyutu ve görüntü kalitesi arasında denge kurmanıza olanak verir. PNG gibi alfa kanalı bulunmasından dolayı şeffaflık özelliği vardır. Ayrıca GIF formatı gibi animasyonları destekler, bunun yanında daha küçük saklama alanına ihtiyaç duyar. Web sitelerinin yaygın olarak desteklemesinden dolayı bu format günümüzde daha sık kullanılmaya başlamıştır.