Uçbirimde Alias komutu, bir komuta veya komut dizisini isimlendirerek onlara bir nevi kısayol atamanızı sağlar. 

Peki, alias komutunu neden kullanmalıyız? 

• Alias komutu ile hayatımızı kolaylaştıracak kısayollar atayabiliriz. 
• Daha az efor sarf ederek daha çok iş yapma olanağına sahip oluruz.
• Sıklıkla hatalı yazdığımız komutları düzeltebilir, sürekli hata almaktan kurtuluruz.
• Birden fazla komutla gerçekleştirdiğimiz uzun işlemleri tek komuta sığdırabiliriz.
• Vaktimizden ve enerjimizden tasarruf edebiliriz.
• Başka bir platformdan geçiş yaptıysak oradaki komutları sistemimize “taşıyabiliriz”.

Alias’ın faydaları yukarıda bahsettiklerimle sınırlı değil. Konuyu daha fazla uzatmamak adına yazıya devam etmeyi tercih ediyorum.

Alias komutunun kullanımı

Uçbirime alias komutunu girdiğinizde daha önce tanımlanmış olan alias’ları görebilirsiniz. Yeni bir alias tanımlamak için istiyorsanız komutun kullanımı aşağıdaki gibidir.

alias <takma-ad>=”<komut(lar)>”

Hemen gerçek bir örnekle kullanımı daha iyi anlayalım;

alias ls='ls --color=auto'

Bu alias, ls komutunun çıktısını renklendirmek için kullanılır. Pardus’unuzda öntanımlı olarak aktif olan bir alias’tır.

Alias komutunu belirli bir konumda bulunan dosyayı açmak veya betiği çalıştırmak gibi işlerde de kullanabilirsiniz.

alias dosyayiac=”/dosya/yolu/dosya.uzanti”
alias betikcalistir=”/dosya/yolu/betik”

Tanımlanmış alias’ı geçici olarak devre dışı bırakmak

Tanımlamış olduğunuz alias’ı geçici olarak devre dışı bırakmak istiyorsanız, bunun için çeşitli yöntemler mevcut.

\takma-ad

Alias’ın başına ters eğik çizgi (\) işareti ekleyerek,

command <komut>

Ham olarak çalıştırmak istediğiniz komutu yukarıdaki gibi yazarak,

/komutun/tam/dosya/yolu

Komutun tam dosya yolunu girerek çalıştırabilir ve tanımlamış olduğunuz alias’ı geçici olarak devre dışı bırakmış olursunuz.

Tanımlanan alias’ın kaldırılması

unalias <takma-ad>

Uçbirimde unalias komutunu kullanarak tanımlamış olduğunuz alias’ı tamamen kaldırabilirsiniz.

Tanımlanan alias’ın kalıcı hale getirilmesi

Oluşturulan alias’lar kaldırılmadığı sürece normal şartlarda uçbirim oturumuyla sınırlıdır. Oturum sonlandığında varsayılan değerlere geri dönülür. Sürekli kullandığınız bir alias varsa bunu kalıcı hale getirmenizin bir yolu var.

Kullandığınız kabuğun (shell) ayar dosyasına (örneğin Bash Shell için .bashrc, Zsh Shell için .zshrc dosyası) kalıcı olarak kullanmak istediğiniz alias’ları yazarak her açılışta otomatik olarak tanımlanmasını sağlayabilirsiniz.

Bunun için ilk olarak kullandığınız kabuğun ayar dosyasını bir metin editöründe açmalısınız. 

#bash shell için:
nano ~/.bashrc

#zsh shell için:
nano ~/.zshrc

Ardından, dosyanın en altına inin ve alias’ınızı ekleyin. İşinizi bitirdikten sonra CTRL+X kısayolunu kullanarak dosyayı kaydedip çıkabilirsiniz. 

Alias (takma ad) örnekleri

ls komutu kısayolları

# Komut çıktısını renklendir #
alias ls='ls --color=auto'
 
# Daha detaylı ve daha okunabilir ls çıktısı #
alias ll='ls -lah'

cd komutu kısayolları

# Hatalı yazımdan kurtul #
alias cd..='cd ..'
 
# Dizinler arasında gezinmeyi kolaylaştır #
alias ..='cd ..'
alias ...='cd ../../../'
alias ....='cd ../../../../'
alias .....='cd ../../../../'
alias .4='cd ../../../../'
alias .5='cd ../../../../..'

grep komutu kısayolları

# Komut çıktısını renklendir #
alias grep='grep --color=auto'
alias egrep='egrep --color=auto'
alias fgrep='fgrep --color=auto'

Yeni komutlar oluşturmak

alias path='echo -e ${PATH//:/\\n}'
alias now='date +"%T"'
alias nowtime=now
alias nowdate='date +"%d-%m-%Y"'

Vim’ciler için

alias vi=vim
alias svi='sudo vi'
alias vis='vim "+set si"'
alias edit='vim'

Açık TCP/UDP portlarını göstermek

alias ports='netstat -tulanp'

Biraz da güvenlik (kendimiz için)

# Aynı anda 3 dosyadan fazla siliniyorsa uyar veya silme #
alias rm='rm -I --preserve-root'
 
# Onay al #
alias mv='mv -i'
alias cp='cp -i'
alias ln='ln -i'

Sistem güncellemeyi kolaylaştırmak 

# Tek komut ile sistemi güncelle #
alias guncelle='sudo apt-get update && sudo apt-get upgrade -y'

# Sistemi yükselt #
alias yukselt='sudo apt-get update && sudo apt-get full-upgrade -y'

Sistemi kolayca kapat/beklet/yeniden başlat

alias yenidenbaslat='sudo /sbin/reboot'
alias fisicek='sudo /sbin/poweroff'
alias beklet='sudo /sbin/halt'
alias kapat='sudo /sbin/shutdown'

wget ile indirmeleri varsayılan olarak devam ettir

alias wget='wget -c'

Son komutu “kibarca” sudo ile tekrarla

alias lutfen='sudo $(fc -ln -1)'

Not: SSH bağlantıları için alias komutu kullanmanızı önermiyoruz. Onun yerine ~/.ssh/config konumunda bulunan OpenSSH ayar dosyası çok daha işlevseldir. Örnek bir SSH ayarını aşağıda bulabilirsiniz.

Host benimSunucum
  Hostname 1.2.3.4
  IdentityFile ~/.ssh/id_rsa
  user pardus

Bu ayarı kaydettikten sonra aşağıdaki komutu girerek kolayca SSH bağlantısı yapabilirsiniz.

ssh benimSunucum

Bu yazıda alias komutunun aslında ne kadar faydalı olabileceği, hatta bazen hayat kurtarıcı bile olabileceğini gördünüz. Sıklıkla hatalı yazdığınız komutları düzeltebilir, kendinize özel kısayol komutları oluşturabilir ve daha az efor sarf ederek daha çok iş yapabilir, vaktinizi ve enerjinizi çok daha verimli kullanabilirsiniz.

Kaynak: https://www.cyberciti.biz/tips/bash-aliases-mac-centos-linux-unix.html